Niezapłacona faktura? Sprawdź, jak odzyskać swoje pieniądze!

Czy zdarzyło Ci się nie uzyskać zapłaty od swojego kontrahenta w terminie pomimo, że wywiązałeś się z zawartej umowy? Taka sytuacja nie jest rzadkością wśród przedsiębiorców. Okazuje się, że założenie sprawy sądowej nie musi być jedynym rozwiązaniem w takim przypadku. Jak więc odzyskać pieniądze za niezapłacone faktury?

Zastoje finansowe zdarzają się wszędzie, raz trwają dłużej, innym razem krócej. Bez względu jednak na przyczynę takiej sytuacji każde zobowiązanie powinno być terminowo wykonywane, dotyczy to także strony, która musi zapłacić cenę za usługę lub nabywany produkt. Jeśli przedsiębiorca wykonał swoją powinność a mimo tego nie otrzymał należnej zapłaty ma kilka sposobów na odzyskanie pieniędzy.

Dobre zapisy w umowie gwarantują szybszą możliwość odzyskania należności

Przed przejściem do omówienia możliwości skłonienia dłużnika do zapłaty warto wspomnieć, że dobrze sporządzona umowa, z której wynika dana faktura lub innego rodzaju rachunek gwarantuje szybsza możliwość odzyskania należności.

W umowie warto zawrzeć zapisy zobowiązujące dłużnika do terminowej zapłaty pod rygorem zastosowania kary umownej lub przekazania sprawy bezpośrednio na drogę egzekucji komorniczej.

Zgodnie z treścią art. 483 i 484 Kodeksu cywilnego można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej.

W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły.

Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana.

Kary umowne – ryczałtowe odszkodowanie należne wierzycielowi

W ujęciu art. 483 KC w zw. z art. 484 KC kara umowna stanowi ryczałtowo określony surogat odszkodowania należnego wierzycielowi z tytułu odpowiedzialności kontraktowej dłużnika, ale tylko wtedy, gdy niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez niego zobowiązania niepieniężnego jest następstwem okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność chyba, że strony w umowie zastrzegły (lub przewiduje to przepis szczególny), że odpowiedzialność dłużnika jest na zasadzie ryzyka, za przypadek, a nawet absolutna.

Nie budzi też wątpliwości, że samo skorzystanie z uprawnienia do odstąpienia od umowy nie może być kwalifikowane, jako niewykonanie zobowiązania uzasadniające odpowiedzialność kontraktową odstępującego.

Z uwagi na istniejącą w polskim statucie cywilnym zasadę swobody umów (art. 353¹ KC), strony stosunków umownych mogą skutecznie zastrzec kary umowne (de facto zastrzeżenia gwarancyjne) o kumulatywnym charakterze, które mają ukierunkowywać kontrahentów do realnego wykonywania zobowiązania zgodnie z zasadą pacta sunt servanda. Osiągnięcie tego celu mogą zaś zapewnić prewencyjne sankcje ekonomiczne, w których dominuje nie funkcja kompensacyjna, lecz funkcja stymulacyjna lub wręcz represyjna.

Sposoby na odzyskanie pieniędzy od dłużnika

Wezwanie do zapłaty – jakie korzyści przynosi wierzycielowi?

Każdy wierzyciel, który ma problemy z odzyskaniem pieniędzy od dłużnika powinien w pierwszej kolejności pomyśleć o sporządzeniu przedsądowego wezwania do zapłaty. Takie pismo nie jest obowiązkowe i nie zostało uregulowane w żadnej polskiej ustawie, jednak praktyka pokazuje, że jest stosowane bardzo często wobec opornych dłużników.

Wezwanie do zapłaty jest pismem poprzedzającym skierowanie sprawy na ewentualną drogę sądową lub egzekucję komorniczą. Może być sporządzone samodzielnie przez wierzyciela, tj. nie wymagamy w tym zakresie udziału adwokata lub radcy prawnego.

W takim piśmie należy wezwać dłużnika do zapłaty określonej kwoty pieniężnej (można ją powiększyć o odsetki umowne lub ustawowe z tytułu opóźnienia w płatności) w ściśle oznaczonym terminie. Wierzyciel powinien wskazać z czego wynika dane zobowiązanie i w jaki sposób dłużnik ma uregulować swoje zobowiązanie – gotówką czy tez przelewem na konkretne konto bankowe. Warto także zaznaczyć jakie konsekwencje grożą za zignorowanie wezwania do zapłaty lub nieterminową płatność, na czele ze skierowaniem sprawy do właściwego sądu.

Wezwanie do zapłaty jest dobrym rozwiązaniem, ponieważ dobrze sporządzone jest skuteczne nawet w 3/4 przypadkach opornych dłużników. Nawet jeśli nie spełni ono swojej roli to i tak będzie przydatne wierzycielowi, gdy zdecyduje się on walczyć o swoje pieniądze na sali sądowej. Sądy patrzą bowiem przychylniej na osoby, które próbowały dogadać się co do spłaty zobowiązania a nie od razu składały pozew o zapłatę. Posiadając kopię wezwania do zapłaty oraz dowód nadania wierzyciel zyskuje lepszą pozycję startową w swojej sprawie i ma większe szanse na jej wygranie.

Wezwanie do zapłaty może zostać doręczone dłużnikowi osobiście lub listownie. W tym pierwszym przypadku pamiętajmy o pokwitowaniu odbioru od dłużnika, w drugim pomocna będzie rejestrowana przesyłka polecona.

Firmy windykacyjne i kancelarie prawne – kiedy sięgnąć po ich pomoc?

Drugim rozwiązaniem na odzyskanie długu wynikającego z niezapłaconych faktur będzie skorzystanie ze wsparcia firmy windykacyjnej lub kancelarii prawnej. Na rynku działa wiele podmiotów tego rodzaju i oferują one kompleksowe wsparcie dla każdego wierzyciela. W praktyce spora część takich firm zajmuje się nawet odzyskiwaniem przedawnionych już zobowiązań i to nawet z dobrym skutkiem.

Pomoc firm windykacyjnych i kancelarii prawnych nie jest niestety darmowa. Wierzyciel musi liczyć się z koniecznością uprzedniego wyłożenia pieniędzy na usługi takich podmiotów. Oczywiście koszty wynajęcia osób zajmujących się ściganiem dłużników można później wrzucić do zobowiązania dłużnika, tj. koszty takie powiększą po prostu istniejący już dług. Warto jednak nadmienić o istniejącym ryzyku – jeśli dług nie zostanie ściągnięty to wierzyciel straci koszty wykupionego wsparcia.

Działanie firm windykacyjnych oraz kancelarii prawnych opiera się przede wszystkim na analizie danej sprawy oraz ocenie szans możliwości odzyskania niespłaconego zadłużenia. Podmioty te oferują także sporządzanie różnego rodzaju pism (wezwań do zapłaty lub pism procesowych) oraz reprezentację wierzyciela przed sądem i innymi organami państwowymi.

Działanie wierzyciela ogranicza się w tym zakresie do przedstawienia danej sprawy i zebranej dotychczas dokumentacji, udzielenia stosownych pełnomocnictw do reprezentowania oraz opłacenia wynajętej pomocy.

Pozew o zapłatę – jak go wnieść?

Pozew o zapłatę zaległego zobowiązania pieniężnego jest kolejnym sposobem na odzyskanie długu wynikającego z niezapłaconej faktury. Wierzyciel może sporządzić takie pismo samodzielnie, jednak jeśli nie posiada odpowiedniej wiedzy i doświadczenia prawnego lepszym pomysłem będzie skorzystanie ze wsparcia adwokata lub radcy prawnego.

Pozew o zapłatę musi zostać złożone we właściwym sądzie, którym co do zasady jest sąd położony najbliżej miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego dłużnika. W przypadku długów nie przekraczających kwoty 75 000 zł właściwym będzie sąd rejonowy, gdy zadłużenie będzie wyższe – sąd okręgowy.

Pamiętajmy, że pozew o zapłatę podlega opłacie sądowej wynoszącej 5% wartości przedmiotu sporu, a więc wartości dochodzonego roszczenia pieniężnego. Jeśli wierzyciela nie stać na zapłacenie wymaganej kwoty zawsze może on zawnioskować do sądu o zwolnienie go od obowiązku uiszczenia opłaty sądowej w całości lub części. Zwyczajowo taki wniosek składa się wraz z pozwem (sam wniosek nie podlega żadnej opłacie sądowej, choć wymaga wykazania dokładnej sytuacji materialnej wnioskodawcy).

Jeśli pozew spełnia wszystkie wymogi formalne a sąd uzna, że roszczenie powoda jest zasadne przyjmie sprawę do rozpoznania. Zazwyczaj wiąże się to z koniecznością przeprowadzenia co najmniej jednej rozprawy, na której dłużnik i wierzyciel przedstawią swoje stanowiska. Jeśli sąd uzna, że roszczenie powoda jest zasadne wyda wyrok, w który zobowiąże pozwanego do uregulowania zadłużenia.

W jaki sposób następuje wszczęcie egzekucji przez komornika?

Wszczęcie egzekucji komorniczej jest kolejnym sposobem na odzyskanie długu. Pamiętajmy jednak, że będzie to możliwe tylko wtedy, gdy wierzyciel dysponuje tytułem wykonawczym uprawniającym komornika do podjęcia jakichkolwiek działań w danej sprawie. Zgodnie z treścią art. 776 Kodeksu postępowania cywilnego podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy. Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności, chyba że ustawa stanowi inaczej. Z kolei art. 777 KPC wskazuje nam, że tytułami egzekucyjnymi są:

• orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem,
• orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu,
• inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej,
• akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie,
• akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności,
• akt notarialny określony powyżej, w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi.

Oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji może być złożone także w odrębnym akcie notarialnym.

Wierzyciel decydując się na wsparcie komornika musi złożyć do niego wniosek o wszczęcie egzekucji i dołączyć do niego posiadany tytuł wykonawczy. Konieczne jest także wskazanie sposobu egzekucji np. z rachunków bankowych dłużnika, jego nieruchomości lub rzeczy ruchomych, z wynagrodzenia osiąganego za pracę lub środków zgromadzonych w ZUS albo urzędzie skarbowym.

Po przeprowadzeniu odpowiednich czynności komornik albo dokona zajęcia majątku dłużnika i z niego zaspokoi roszczenia wierzyciela, albo zdecyduje się na umorzenie postępowania (gdy uzna, że dłużnik nie posiada żadnego majątku lub jest on niewystarczający do zaspokojenia żądań wierzyciela).

Działania komornika są odpłatne, koszty w tym zakresie ponosi na początku sam wierzyciel. Można je oczywiście włączyć potem do zobowiązania obciążającego dłużnika.

Podsumowanie

Odzyskanie pieniędzy za niezapłacone faktury nie musi być dla wierzyciela udręką. Tak naprawdę posiada on kilka opcji rozwiązania swojego problemu, które nie zawsze muszą wiązać się z wysokimi kosztami. Wśród najczęściej pojawiających się możliwości występują wezwania do zapłaty, skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego, windykacyjnego lub komorniczego.

Podstawy Prawne

• Art. 483,484 Kodeksu cywilnego
• Art. 16, 18, 19, 776, 777 Kodeksu postępowania cywilnego

FAQ

Co się stanie jeśli nie zapłacę faktury w terminie?
Brak zapłaty faktury w terminie oznacza, że osoba do tego zobowiązana stanie się dłużnikiem, który może zostać pociągnięty do odpowiedzialności cywilnoprawnej. Dłużnik odpowiada nie tylko za główne zobowiązanie ale także i odsetki od nieterminowej płatności.

Po jakim czasie przedawniają się niezapłacone faktury?
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi 6 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata.

Co po wezwaniu do zapłaty?
Jeśli wezwanie do zapłaty okaże się bezskuteczne wierzyciel ma prawo skierować sprawę do sądu, w tym celu powinien złożyć pozew o zapłatę.

Kiedy wezwanie do zapłaty jest nieważne?
Wezwanie do zapłaty będzie nieważne, gdy dotyczy spłaconego już zobowiązania.

Jakie prawa ma firma windykacyjna?
Firma windykacyjna może dochodzić zapłaty należności od dłużnika swojego klienta, w swoim działaniu jest jednak ograniczona, ponieważ nie może prowadzić egzekucji na takich zasadach jak robi to komornik.

Kiedy nakaz zapłaty traci moc?
Nakaz zapłaty traci moc, gdy dojdzie do skutecznego wniesienia sprzeciwu – może to mieć miejsce zarówno względem całego nakazu zapłaty, jak i jego określonej części.

Co robi komornik w pierwszej kolejności?
Komornik wszczynając postępowanie egzekucyjne zawiadamia w pierwszej kolejności dłużnika o istniejącym zobowiązaniu oraz zakreśla mu termin do jego uregulowania. Jeśli takie działania nie odniosą skutku i dłużnik nie spłaci swojej zaległości wówczas komornik może dokonać zajęcia majątku dłużnika zgodnie z wnioskiem złożonym przez wierzyciela.