Kim jest Rzecznik Praw Pacjenta?

W polskim systemie prawnym istnieje szereg różnych organów, którym podstawowym zadaniem jest ochrona określonych podmiotów prywatnych i publicznych. Mowa tutaj oczywiście o różnego rodzaju rzecznikach i urzędach, które pomagają w ich pracy. Jednym z nich jest Rzecznik Praw Pacjenta – kim jest i jakie funkcje dokładnie sprawuje?

Prawa pacjenta

Każdy pacjent w Polsce ma prawo do należytej obsługi medycznej świadczonej przez wykfalifikowany personel prywatny lub publiczny. W praktyce zdarzają się jednak różne sytuacje i prawa pacjenta mogą być w większym lub mniejszym stopniu naruszane. Nierzadko dochodzi także do powstania błędów medycznych, za które odpowiedzialność można przypisać lekarzom i pielęgniarkom. 

Aby w pełni uregulować prawa pacjenta oraz zakres odpowiedzialności medycznej uchwalono ustawę z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Zgodnie z treścią art. 2 ww. aktu prawnego, przestrzeganie praw pacjenta określonych w ustawie jest obowiązkiem organów władzy publicznej właściwych w zakresie ochrony zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia, podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, osób wykonujących zawód medyczny oraz innych osób uczestniczących w udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

Rzecznik Praw Pacjenta

Aby zmaksymalizować ochronę pacjentów w Polsce powołano do życia specjalny organ, którym jest Rzecznik Praw Pacjenta. Możemy porównać go do innych polskich rzeczników, w tym Rzecznika Konsumentów oraz Rzecznika Praw Obywatelskich. Podstawowym zakresem obowiązków takich podmiotów jest oczywiście utrzymywanie straży nad przestrzeganiem konkretnych przepisów prawnych. 

Zgodnie z treścią art. 42 ust.1 powołanej wcześniej ustawy, Rzecznik Praw Pacjenta jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony praw pacjentów określonych w niniejszej ustawie oraz w przepisach odrębnych.

Rzecznikiem może zostać osoba spełniająca łącznie następujące kryteria:

• posiada co najmniej wykształcenie wyższe i tytuł zawodowy magistra lub inny równorzędny;
• nie była prawomocnie skazana za przestępstwo popełnione umyślnie;
• stan jej zdrowia pozwala na prawidłowe sprawowanie funkcji Rzecznika;
• posiada wiedzę i doświadczenie dające rękojmię prawidłowego sprawowania funkcji Rzecznika.

Rzecznik nie może:

• zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych;
• należeć do partii politycznej;
• prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z obowiązkami i godnością jego urzędu.

Rzecznik jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru.

Zakres uprawnień Rzecznika Praw Pacjentów

Do zakresu działania Rzecznika Praw Pacjenta należy:

• prowadzenie postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów;
• prowadzenie postępowań wyjaśniających; 
• wykonywanie zadań w sprawach cywilnych;
• ochrona praw pacjentów korzystających ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez szpital psychiatryczny;
• opracowywanie i przedkładanie Radzie Ministrów projektów aktów prawnych dotyczących ochrony praw pacjenta;
• występowanie do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę aktów prawnych w zakresie ochrony praw pacjenta;
• opracowywanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych popularyzujących wiedzę o ochronie praw pacjenta;
• współpraca z organami władzy publicznej w celu zapewnienia pacjentom przestrzegania ich praw, w szczególności z ministrem właściwym do spraw zdrowia;
• przedstawianie właściwym organom władzy publicznej, organizacjom i instytucjom oraz samorządom zawodów medycznych ocen i wniosków zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony praw pacjenta;
• współpraca z organizacjami pozarządowymi, społecznymi i zawodowymi, do których celów statutowych należy ochrona praw pacjenta;
• współpraca w zakresie przestrzegania praw pacjenta z podmiotami udzielającymi świadczeń zdrowotnych;
• analiza skarg pacjentów w celu określenia zagrożeń i obszarów w systemie ochrony zdrowia wymagających naprawy;
• wykonywanie innych zadań określonych w przepisach prawa lub zleconych przez Prezesa Rady Ministrów.

Warto w tym miejscu podkreślić, że organy i instytucje, do których Rzecznik zwrócił się z wnioskami są obowiązane ustosunkować się do tych wniosków w terminie 30 dni od dnia ich otrzymania.

Rzecznik może przetwarzać wszelkie informacje, w tym dane osobowe niezbędne do realizacji swoich ustawowych zadań. Rzecznik przetwarza dane osobowe wyłącznie w celu ochrony praw pacjentów przy realizacji wyznaczonych mu zadań. Administratorem takich danych jest sam Rzecznik Praw Pacjenta.

Dane osobowe podlegają zabezpieczeniom zapobiegającym nadużyciom lub niezgodnemu z prawem dostępowi lub przekazywaniu polegającym co najmniej na:

• dopuszczeniu przez administratora danych do przetwarzania danych osobowych wyłącznie osób pisemnie do tego upoważnionych;
• pisemnym zobowiązaniu się osób upoważnionych do przetwarzania danych osobowych do zachowania ich w tajemnicy;
• regularnym testowaniu i doskonaleniu stosowanych środków technicznych i organizacyjnych.

Rzecznik może zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich lub Rzecznika Praw Dziecka o podjęcie działań z zakresu ich kompetencji. Pamiętajmy jednak, że Rzecznik Praw Pacjenta i zastępcy Rzecznika nie mogą prowadzić działalności niedającej się pogodzić ze sprawowanym urzędem.