Zabezpieczanie roszczenia przy kredycie frankowym

Każdy kredytobiorca ma prawo kwestionować zawartą przez siebie umowę, dotyczy to także osób, które zaciągnęły kredyt we franku szwajcarskim. W praktyce takie prawo znajduje zastosowanie najczęściej na sali sądowej, gdzie żąda się stwierdzenia nieważności całości lub części istniejącego zobowiązania. Nie każdy jednak wie, że składając pozew przeciwko bankowi można żądać zabezpieczenia swojego roszczenia – czym ono jest i jak go prawidłowo dokonać?

Czym jest zabezpieczenie roszczenia przy kredycie frankowym?

Zabezpieczenie roszczenia jest instytucją postępowania cywilnego, która polega na wydaniu przez sąd stosownego postanowienia w interesie wnioskodawcy. Zabezpieczenie powoduje ochronę praw przysługujących stronie postępowania, tak by nie musiała ona martwić się niemożliwością wykonania przysługującego jej roszczenia po wielu latach procesu. W przypadku kredytów frankowych zabezpieczenie roszczenia polega na wstrzymaniu płatności rat kredytowych do czasu uzyskania prawomocnego orzeczenia kończącego daną sprawę. Jeśli wnioskodawca uzyska takie zabezpieczenie nie będzie musiał opłacać żadnych rat za swój kredyt przez cały czas toczącego się postępowania, zaś bank nie będzie mógł z tego tytułu naliczać żadnych odsetek za opóźnienie w płatności.

Zabezpieczenie roszczenia przy kredycie frankowym jest bardzo istotne dla każdego kredytobiorcy. Nigdy nie następuje ono z urzędu, lecz na konkretny wniosek zainteresowanej strony – można go złożyć wraz z pozwem inicjującym daną sprawę. Sprawy dotyczące kredytów frankowych są skomplikowane i długotrwałe – frankowicze powinni nastawić się na kila, a nawet kilkanaście miesięcy walki z bankiem. Aby uniknąć dodatkowych kosztów związanych z opłacaniem nie do końca poprawnego kredytu, zabezpieczenie wydaje się być bardzo dobrym rozwiązaniem.

Celem przepisów regulujących postępowanie zabezpieczające nie jest modyfikacja istniejących stosunków prawnych, lecz umożliwienie wykonania zapadłego w sprawie orzeczenia, jak też zagwarantowanie osiągnięcia celu postępowania. W doktrynie wskazuje się, że celem postępowania zabezpieczającego jest w szczególności zapewnienie wykonania orzeczenia sądowego w postępowaniu egzekucyjnym.

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia przy kredycie frankowym

Zgodnie z treścią art. 730 Kodeksu postępowania cywilnego, w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. Sąd może udzielić zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania lub w jego toku. Po uzyskaniu przez uprawnionego tytułu wykonawczego dopuszczalne jest udzielenie zabezpieczenia tylko wtedy, jeżeli ma ono na celu zabezpieczenie roszczenia o świadczenie, którego termin spełnienia jeszcze nie nastąpił.

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia jest czynnością niezbędną, aby sąd mógł zastosować to rozwiązanie. Strona, która stara się o zabezpieczenie może złożyć takie pismo w dowolnej chwili, w praktyce lepiej jest jednak to zrobić wraz ze złożeniem pozwu inicjującego dane postępowanie.

Udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia uważa się za uprawdopodobniony, gdy żądającym zabezpieczenia jest powód dochodzący należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej w rozumieniu ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, w przypadku gdy wartość tej transakcji nie przekracza siedemdziesięciu pięciu tysięcy złotych, a dochodzona należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu jej płatności upłynęły co najmniej trzy miesiące. Przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd uwzględni interesy stron lub uczestników postępowania w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę.

Zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Zabezpieczenie udzielane jest na wniosek, a w wypadkach, w których postępowanie może być wszczęte z urzędu – także z urzędu. Udzielając zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania w sprawie, sąd wyznacza termin, w którym pismo wszczynające postępowanie powinno być wniesione pod rygorem upadku zabezpieczenia. Termin ten nie może przekraczać dwóch tygodni. Do udzielenia zabezpieczenia właściwy jest sąd, do którego właściwości należy rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji. Jeżeli nie można ustalić takiego sądu, właściwy jest sąd, w którego okręgu ma być wykonane postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, a z braku tej podstawy lub w przypadku, w którym postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia miałoby być wykonane w okręgach różnych sądów – sąd rejonowy dla m.st. Warszawy. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia zgłoszony w toku postępowania rozpoznaje sąd tej instancji, w której toczy się postępowanie, z wyjątkiem przypadku, gdy sądem tym jest Sąd Najwyższy. Wtedy o zabezpieczeniu orzeka sąd pierwszej instancji.

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia powinien odpowiadać wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego, a nadto zawierać:

• wskazanie sposobu zabezpieczenia, a w sprawach o roszczenie pieniężne także wskazanie sumy zabezpieczenia;
• uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek.

Jeżeli wniosek o udzielenie zabezpieczenia złożono przed wszczęciem postępowania, należy nadto zwięźle przedstawić przedmiot sprawy. Wskazana suma zabezpieczenia nie może być wyższa od dochodzonego roszczenia liczonego wraz z odsetkami do dnia wydania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia oraz z kosztami wykonania zabezpieczenia. Suma ta może obejmować także przewidywane koszty postępowania. Jeżeli w ramach zabezpieczenia obowiązany składa sumę zabezpieczenia, sumę tę umieszcza na rachunku depozytowym Ministra Finansów, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Pamiętajmy, że do uwzględnienia wniosku o zabezpieczenie nie wystarczy uprawdopodobnienie roszczenia, jak też wykazanie interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia. Niezbędnym jest ponadto zawnioskowanie takiego sposobu zabezpieczenia, który stwarza gwarancję udzielenia wnioskodawcy tymczasowej ochrony prawnej przy zastosowaniu właściwego środka, który powinien uwzględniać nie tylko interes uprawnionego, ale też okoliczności sprawy ustalone w postępowaniu zabezpieczającym. Zawnioskowanie odpowiedniego sposobu zabezpieczenia jest więc trzecia przesłanką warunkującą uwzględnienie wniosku o udzielenie zabezpieczenia, także świadczenia niepieniężnego.

Sposób zabezpieczenia roszczenia

Sposób zabezpieczenia wskazany przez uprawnionego musi być odpowiedni zarówno dla dochodzonego roszczenia, jak również pozostawać w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa. Wierzyciela obciąża bowiem obowiązek wyboru poprawnego sposobu zabezpieczenia roszczenia i wskazania tego sposobu w składanym wniosku (art. 736 §1 pkt 1 KPC), zaś sąd orzekający w toku postępowania zabezpieczającego obowiązany jest zbadać, czy wnioskowany sposób zabezpieczenia jest odpowiedni. Sposoby zabezpieczenia roszczeń pieniężnych zostały wymienione w art. 747 KPC i zgodnie z jego treścią zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następuje przez:

• zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego;
• obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową;
• ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu;
• obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską;
• ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, czy ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego.

Podkreślenia wymaga, że cytowany przepis zawiera zamknięty katalog sposobów zabezpieczenia, co oznacza, że sąd rozpoznający wniosek o zabezpieczenie nie może stosować innych sposobów poza wymienionymi. Nie można bowiem ksiąg wieczystych obarczać informacjami, które nie dotyczą stanu prawnego nieruchomości, a tylko z pozoru pełnią funkcję „ostrzeżeń”. W tej zaś sytuacji stwierdzić należy, że wniosek powoda o udzielenie zabezpieczenia poprzez wpis w księgach wieczystych ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu podlegał oddaleniu, z uwagi na niedopuszczalną, nieodpowiednią formę (sposób) zabezpieczenia dochodzonego roszczenia.