Umowa zlecenie – jak ją podpisać, aby była ważna?

Umowa zlecenie jest rodzajem umowy cywilnoprawnej, która może być zawarta pomiędzy dwoma stronami – zleceniodawcą i zleceniobiorcą. Zleceniodawca jest osobą, która zleca wykonanie określonej usługi zleceniobiorcy. Zleceniobiorca jest osobą, która przyjmuje zlecenie i zobowiązuje się do jego wykonania.

Zastanawiasz się nad podpisaniem umowy zlecenie? Z naszego artykułu dowiesz się co to jest umowa zlecenie, jakie są jej najważniejsze elementy oraz na co szczególnie zwrócić uwagę.

Co to jest umowa zlecenie?

Umowa zlecenia należy do kategorii nazwanych umów prawa cywilnego, co w praktyce oznacza, że jej pełną regulacje odnajdziemy w przepisach Kodeksu cywilnego. Zgodnie z treścią art. 734 KC Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie. Przepis ten nie uchybia przepisom o formie pełnomocnictwa.

O prawidłowym zakwalifikowaniu umowy cywilnoprawnej nie decyduje nazwa umowy, lecz jej rzeczywisty przedmiot, sposób jej wykonywania, cechy charakterystyczne dla danego stosunku prawnego, które odróżniają zawartą i realizowaną umowę od innych umów cywilnoprawnych. Umowa zlecenia jest umową starannego działania, co odróżnia ją od umowy o dzieło, która jest z kolei umową rezultatu. W przypadku umowy zlecenia najbardziej istotne jest to w jaki sposób jest realizowany obowiązek zleceniobiorcy i czy jest to zgodne z treścią zawartej umowy.

Istota umowy zlecenia, w świetle art. 734 KC i nast., wyraża się w tym, że przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Umowę zlecenia zalicza się przy tym do zobowiązań tzw. starannego działania, a nie zobowiązań rezultatu.

Chociaż sama definicja zakłada dążenie do osiągnięcia określonego rezultatu – dokonania czynności prawnej, jednakże w razie jego nieosiągnięcia, ale jednoczesnego dołożenia wszelkich starań w tym kierunku, przy zachowaniu należytej staranności, zleceniobiorca nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania. Innymi słowy, odpowiedzialność kontraktowa przyjmującego zlecenie powstanie wówczas, gdy przy wykonaniu zlecenia nie zachował wymaganej staranności, niezależnie od tego, czy oczekiwany przez dającego zlecenie rezultat nastąpił, czy nie.

W razie wątpliwości, z jaką umową mamy do czynienia, należy ustalić, cechy której z nich przeważają w treści i sposobie jej wykonywania. Dopiero wówczas, gdy umowa poddawana analizie (w swej treści, a zwłaszcza w sposobie wykonywania) wykazuje z jednakowym nasileniem cechy wspólne dla co najmniej dwóch różnych wzorców umownych, o jej typie (rodzaju) decyduje zgodny zamiar stron i cel umowy, który może (ale wcale nie musi) wyrażać się także w nazwie umowy. Istotne (pomocne) przy kwalifikacji takiej umowy jest też uwzględnienie okoliczności towarzyszących jej zawarciu.

O prawidłowym określeniu rodzaju umowy cywilnoprawnej nie decyduje przy tym ani wyłącznie nazwa umowy, ani jej formalne postanowienia. Zasadniczo oceniany jest sposób wykonywania umowy, a w szczególności realizowanie przez strony – nawet wbrew postanowieniom umowy – cech charakterystycznych dla danego stosunku prawnego, które odróżniają zawartą i realizowaną umowę od innych umów cywilnoprawnych.

Zgodny zamiar stron i cel umowy objawiają się nie w treści kontraktu (który zazwyczaj odpowiada kodeksowym wzorcom), lecz w sposobie jego realizacji, odsłaniającym rzeczywiste intencje stron. Dzieło, będące przedmiotem umowy o dzieło, nie musi stanowić przejawu działalności twórczej, nie musi posiadać cech nowatorskich ani prezentować indywidualnej osobowości wykonawcy dzieła. Ważne jest natomiast to, czy strony umówiły się co do konkretnego, sparametryzowanego, i przez to poddającego się testowi na istnienie wad, rezultatu czy też przedmiotem umowy było wykonanie określonych czynności.

Co powinna zawierać umowa zlecenie?

Umowa zlecania powinna zawierać następujące elementy:

• określenie stron zobowiązania, tj. zleceniodawcę oraz zleceniobiorcę,
• wskazanie przedmiotu umowy, czyli tego co ma wykonać zleceniobiorca,
• opis wynagrodzenia należnego zleceniobiorcy oraz termin i formę jego uiszczenia,
• określenie czasu trwania umowy – zlecenie może być terminowe lub bezterminowe,
• podpisy stron.

Oprócz ww. składników każda umowa zlecenia może zawierać w sobie dodatkowe postanowienia umowne, które zostaną wspólnie uzgodnione przez zleceniodawcę oraz zleceniobiorcę. Kontrakty tego rodzaju mogą zatem przewidywać stosowanie kar umownych, możliwość wcześniejszego rozwiązania umowy, zaliczkową lub zadatkową formę płatności, dodatkowe obowiązki lub prawa umowne.

Niezależnie od powyższego umowa zlecenia nie powinna zastępować umowy o pracę, tj. nie może prowadzić do powstania stosunku pracy. Jeśli dojdzie do takiej sytuacji to zawarty kontrakt będzie traktowany jak typowa umowa o pracę (na czas określony lub nieokreślony). Ze stosunkiem pracy mamy zaś do czynienia, gdy jedna ze stron pozostaje pod władztwem drugiej i wykonuje swoje obowiązki pod jej nadzorem, w ustalonym odgórnie czasie i miejscu.

Jakie są obowiązki stron w umowie zlecenia?

Podstawowym obowiązkiem zleceniodawcy jest zapłata wynagrodzenia dla zleceniobiorcy. Powinność ta może być wykonana w różny sposób i decydujące znaczenie ma tutaj dokładna treść postanowień umownych. Zleceniodawca musi także wskazać co dokładnie ma wykonać zleceniobiorca, jednak nie może wymagać od niego pracy w konkretnie wyznaczonych godzinach i miejscu. Warto w tym miejscu podkreślić, że jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie. Jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się o wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.

Obowiązkiem zleceniobiorcy jest wykonanie powierzonych zadań z jak największą starannością, wytycznymi zleceniodawcy oraz w zakreślonym terminie. Zgodnie z treścią art. 740 KC przyjmujący zlecenie powinien udzielać dającemu zlecenie potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy, a po wykonaniu zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie. Powinien mu wydać wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym.

Jakie są prawa stron umowy zlecenia?

Przyjmujący zlecenie ma prawo domagać się zapłaty od zleceniodawcy, gdy wykonał swój obowiązek w terminie i zgodnie z ustaleniami zawartymi w umowie. Z kolei zleceniodawca ma prawo domagać się poprawek od zleceniobiorcy, gdy wykonana praca jest niezgodna z oczekiwaniami zleceniodawcy oraz tym co zostało dokładnie zawarte w umowie.

Dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia; w razie odpłatnego zlecenia obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę.

Przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę.

Warto w tymi miejscu zaznaczyć, że z upływem 2 lat przedawniają się:

• roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;
• roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.

Jakie są wady i zalety umowy zlecenia?

Zaletą umowy zlecenia jest większa niezależność zleceniobiorcy, niż w przypadku wykonywania przez niego obowiązków w ramach umowy o pracę. Umowa zlecenia pozwala najczęściej także na uzyskanie wyższego wynagrodzenia, niż w przypadku pozostawania w stosunku pracy. Zleceniobiorca nie musi pracować także w miejscu i czasie wyznaczonym przez zleceniodawcę, co pozwala mu na zachowanie większej elastyczności podczas wykonywania swoich obowiązków.

Do wad umowy zlecenia zaliczymy brak prawa do wypowiedzenia oraz odprawy, chyba, że zostanie to zawarte w treści zawartej umowy. Zleceniobiorca nie zyskuje wówczas żadnych uprawnień, które gwarantowane są osobom pracującym w ramach stosunku pracy (np. brak prawa do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego). Zleceniobiorca co do zasady nie ma także prawa do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, zaś błędy popełnione przy realizacji umowy musi poprawić na swój własny koszt.

Podsumowanie (na co warto zwrócić szczególną uwagę)

Umowa zlecenia jest umową starannego działania i należy do bardzo często spotykanych kontraktów w Polsce. Jest to umowa nazwana, co oznacza, że jej dokładną regulację prawną odnajdziemy w przepisach Kodeksu cywilnego. Umowa zlecenia powinna zostać zawarta w formie pisemnej i może być umową terminową, jak i bezterminową.

Podstawy prawne

Art. 734 i n. Kodeksu cywilnego

FAQ

Czy umowa zlecenie może być na czas nieokreślony?

Tak, strony umowy zlecenia mogą postanowić, że ich kontrakt będzie miał charakter bezterminowy.

Jak długo może trwać umowa zlecenie?

Umowa zlecenia może zostać zawarta na każdy okres czasu, także bezterminowo.

Czy umowa zlecenie jest formą zatrudnienia?

Umowa zlecenia nie może być podstawą powstania stosunku pracy, gdyż w takim przypadku jest uznawana za typową umowę o pracę (zawartą na czas określony lub nieokreślony).

Czy umowa zlecenie to umowa o pracę?

Umowa zlecenia nie jest umową o pracę. Umowa zlecenia jest regulowana przepisami Kodeksu cywilnego, zaś umowa o pracę przepisami Kodeksu pracy.

Czy umowa zlecenie wymaga szczególnej formy?

Umowa zlecenia nie wymaga stosowania szczególnej formy jaką jest np. forma aktu notarialnego. W praktyce oznacza to więc, że może zostać zawarta w zwykłej formie pisemnej.

Co lepsze umowa o dzieło czy umowa zlecenie?

Umowa o dzieło i umowa zlecenie nie są umowami konkurencyjnymi, więc żadna z nich nie jest ani lepsza, ani gorsza. Umowa o dzieło skupia się na osiągnięciu konkretnego celu, podczas gdy przy umowie zlecenia liczy się to jak jest wykonywany dany obowiązek.

Czy na umowie zlecenie jest zakres obowiązków?

Tak, strony mogą i w zasadzie powinny określić dokładny zakres obowiązków zleceniobiorcy, aby wiedział on jak prawidłowo i terminowo wykonywać swoje powinności.

Kiedy umowa zlecenie nie jest ważna?

Umowa zlecenia będzie nieważna, gdy została zawarta przez osoby nieposiadające zdolności do czynności prawnych (np. dzieci lub osoby ubezwłasnowolnione). Umowa taka będzie nieważna także wtedy, gdy jej zapisy naruszają obowiązujące prawo lub zasady współżycia społecznego.