Sprawy własności intelektualnej – nowe postępowanie

Od 1 lipca 2020 r. w polskiej procedurze cywilnej funkcjonuje nowe postępowanie odrębne – postępowanie w sprawach własności intelektualnej.

Do tej pory sprawy dotyczące praw własności intelektualnej nie były w żaden sposób wyodrębnione od innych spraw cywilnych, a ich rozpatrywaniem zajmowały się sądy powszechne.

Na skutek nowelizacji wprowadzono do polskiego systemu sądownictwa wyspecjalizowane sądy własności intelektualnej – sprawy w pierwszej instancji będą rozpatrywane przez sądy okręgowe w Gdańsku, Katowicach, Lublinie, Poznaniu oraz Warszawie.

Sądami drugiej instancji zostały natomiast sądy apelacyjne w Warszawie oraz Poznaniu. Dodatkowo Sąd Okręgowy w Warszawie jest wyłącznie właściwy w sprawach własności intelektualnej dotyczących programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin oraz tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym.

Decydując się na wyodrębnienie postępowania w sprawach własności intelektualnej ustawodawca wprowadził również obowiązek zastępstwa stron przez profesjonalnego pełnomocnika (radcę prawnego, adwokata lub rzecznika patentowego) jeżeli wartość przedmiotu sporu wynosi co najmniej 20.000 złotych.

Powołanie postępowania do spraw własności intelektualnej skutkuje nie tylko zmianami w ustroju sądów powszechnych. Ustawodawca zdefiniował pojęcie spraw własności intelektualnej, określając tym samym zakres postępowań objętych nowymi regulacjami.

Ze względu na specyfikę spraw dotyczących ochrony szeroko rozumianej własności intelektualnej wprowadzone zostały również nowe rozwiązania w zakresie postępowania dowodowego oraz dwa powództwa szczególne.

Zanim przejdziemy do omówienia wprowadzonych rozwiązań proceduralnych musimy określić jakie sprawy są rozpatrywane w postępowaniu w sprawie własności intelektualnej.

Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie definicji legalnej pojęcia „sprawa własności intelektualnej” zaliczając do spraw własności intelektualnej sprawy o:

• ochronę praw autorskich i pokrewnych,
• ochronę praw własności przemysłowej,
• ochronę innych praw na dobrach niematerialnych,
• zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji,
• ochronę dóbr osobistych w zakresie, w jakim dotyczy ona wykorzystania dobra osobistego w celu indywidualizacji, reklamy lub promocji przedsiębiorcy, towarów lub usług,
• ochronę dóbr osobistych w związku z działalnością naukową lub wynalazczą.

Dokonując oceny czy nasza sprawa będzie objęta nowym postępowaniem należy dokładnie pochylić się nad przytoczoną definicją „sprawy własności intelektualnej”.

Na szczególną uwagę zasługuje pojęcie „sprawy o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych”, ponieważ ustawodawca nigdzie nie zdefiniował tego pojęcia.

Z całą pewnością sądy, podejmując się zdefiniowania „innych praw na dobrach niematerialnych” będą opierać się na dotychczasowym dorobku prawa krajowego, europejskiego oraz międzynarodowego w zakresie szeroko rozumianej ochrony praw własności intelektualnej.

Istotne znaczenie będą miały zwłaszcza akty takie jak dyrektywa 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej czy art.2 pkt 8 Konwencji o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej z dnia 14 lipca 1967 r. definiujący własność intelektualną.

Nie bez znaczenia będzie również z pewności dorobek doktryny. Jednak nie tylko „inne prawa na dobrach niematerialnych” wymagają dogłębnej analizy.

Dla części praw własności intelektualnej pozostawiony został wybór czy skorzystać z ochrony w nowym postępowaniu sądowym, czy też dochodzić ochrony w postępowaniu prowadzonym przed Urzędem Patentowym RP – każdy z wyborów ma swoje wady i zalety i bez dokładnej analizy przypadku, nie da się z góry ocenić, która droga uzyskania ochrony jest bardziej trafna.

Podsumowując wprowadzenie postępowania w sprawach własności intelektualnej oraz wyspecjalizowanych w tym zakresie sądów należy oceniać pozytywnie.

Uregulowanie postępowania cywilnego, w sposób uwzględniający specyfikę praw własności intelektualnej, z całą pewnością ułatwi ochronę swoich praw.

Wyspecjalizowane sądownictwo sprzyja przede wszystkim ujednoliceniu orzecznictwa – spójność stanowisk zarówno sądów oraz Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z całą pewnością wzmocni konkurencyjność polskich przedsiębiorców, bowiem będą mogli oprzeć swoją strategią biznesową na przewidywalnej linii orzeczniczej.

Doświadczenie pokazuje również, że wyspecjalizowane sądownictwo znacznie przyśpiesza dochodzenie ochrony swoich praw.