Przepisy celne w spedycji

Wykonywanie działalności spedycyjnej wiąże się z koniecznością przestrzegania wielu różnych przepisów prawnych, także tych o charakterze międzynarodowym, jeśli spedycja nie ogranicza się wyłącznie do obszarów naszego kraju. Jednymi z ważniejszych regulacji są przepisy celne – na co dokładnie musi uważać spedytor w tym zakresie?

Czym jest prawo celne?

Prawo celne jest zespołem norm regulujących zasady przywozu towarów z zagranicy, ich wywozu za granicę oraz przewozu przez obszar danego państwa, czyli zasady obrotu towarowego z zagranicą. Zasady te są zawarte w przepisach ustaw celnych oraz umowach międzynarodowych.

Swoistym podatkiem od przywozu i wywozu towarów są cła, pobierane zgodnie z celną taryfą. W Polsce podstawowym aktem prawnym w zakresie prawa celnego jest ustawa z dnia 19 marca 2004 r. – Prawo celne. Odpowiedzialność karną za naruszenie fiskalnych przepisów prawa celnego określa Kodeks karny skarbowy.

Zgodnie z treścią art. 2 Prawa celnego, wprowadzenie towaru na obszar celny Unii Europejskiej lub jego wyprowadzenie z tego obszaru powoduje z mocy prawa powstanie obowiązków i uprawnień przewidzianych w przepisach prawa celnego, jeżeli przepisy prawa, w tym ratyfikowane umowy międzynarodowe, nie stanowią inaczej.

Prawo celne a spedycja

Prawo celne posługuje się wieloma różnymi pojęciami, przy czym na czele wysuwa się obszar UE. Zgodnie z treścią art. 4 UKC pod tym pojęciem mieszczą się co do zasady terytoria wszystkich krajów członkowskich UE, prócz wyspy Helgoland i regionu Büsingen, które są położone na terytorium Szwajcarii.

Równie istotnym pojęciem jest tzw. „status celny”. Definicja tego wyrażenia zawarta jest w art. 5 UKC, zgodnie z którym jest to określenie dzielące towary na unijne i nieunijne. W międzynarodowym obrocie towarów znajomość statusu celnego towaru ma decydujące znaczenie, ponieważ właśnie od tego statusu zależy, jak towar musi być proceduralnie traktowany. „Towarami unijnymi” są wszystkie towary znajdujące się w swobodnym obrocie UE, towary mające naturalne pochodzenie w UE, w których skład nie wchodzą towary nieunijne, oraz towary wyprodukowane wyłącznie z towarów znajdujących się w swobodnym obrocie lub z kombinacji towarów znajdujących się w swobodnym obrocie i towarów pochodzących z UE.

Zgodnie z obowiązująca regulacją prawną towar jest towarem unijnym o ile nie zostaną przedstawione dowody na przeciwne twierdzenie. Oznacza to w praktyce, że towary nieunijne powinny być oznakowane w dokumentach w szczególny sposób. Z chwilą wywozu z obszaru celnego UE towar automatycznie traci status towaru unijnego. Niemniej jednak nigdy nie ma to wpływu na jego pochodzenie. Pojęcie „przeznaczenie celne“ obejmuje natomiast cały szereg możliwości. Jeżeli towar wprowadzany jest do UE z kraju trzeciego, organy celne chcą w określonym czasie uzyskać informację, co ma się dalej dziać się z tym towarem lub jak ma on być wykorzystany.

Z cłem w spedycji mamy do czynienia najczęściej w ramach tzw. procedury celnej – w przypadku towarów, które zostają wwożone na terytorium Polski (lub szerzej – UE). Zgodnie z UKC istnieją tylko trzy procedury celne w klasycznym rozumieniu: dopuszczenie do wolnego obrotu, wywóz oraz procedury specjalne. W szerokim pojęciu właśnie te procedury specjalne obejmują wiele dalszych opcji, określanych zazwyczaj jako procedury celne. Zgłaszający ma swobodę wyboru, do jakiej procedury celnej chce zgłosić swój towar, zakładając, że zgłaszający, a ściślej – jego towar, spełnia warunki konieczne dla danej procedury (np. zgoda na uszlachetnianie czynne lub na składowanie celne).

Wśród procedur celnych wyróżnimy:

• dopuszczenie do wolnego obrotu,
• unijny tranzyt zewnętrzny,
• procedurę składowania celnego,
• czynne i bierne uszlachetnianie,
• odprawę czasową,
• procedurę wywozową,

Aby dany towar mógł w ogóle uzyskać przeznaczenie celne – tzn. mógł zostać zgłoszony do procedury celnej – musi zostać przedstawiony organom celnym. Przedstawienie organom celnym to również jedno z fachowych terminów celnych, którego definicja zgodnie z UKC brzmi następująco:
„Przedstawienie towarów organom celnym oznacza powiadomienie organów celnych o przybyciu towarów do urzędu celnego lub innego miejsca wyznaczonego lub uznanego przez organy celne oraz o dostępności tych towarów do kontroli celnych”.

Zanim zgłaszający będzie mógł dokonać zgłoszenia celnego, musi uzyskać tzw. numer EORI, przy czym „EORI” to akronim od „Economic Operator Registration and Identification“. Jak sama nazwa wskazuje („Economic Operator“ = przedsiębiorca), obowiązek posiadania tego numeru nie dotyczy osób prywatnych, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Numer EORI przyznawany jest nieodpłatnie na podstawie wniosku złożonego we właściwym organie celnym i jest ważny w całym obszarze UE.