Obowiązki zleceniodawcy wobec spedytora

Stronami umowy spedycji są spedytor oraz zleceniodawca – każdy z nich posiada odpowiedni zakres praw i obowiązków. Podstawowym aktem prawnym regulującym tę kwestię jest oczywiście Kodeks cywilny, choć nie bez znaczenia pozostaje jednak treść istniejącej umowy. Jak dokładnie wyglądają obowiązki zleceniodawcy wobec spedytora?

Czym jest umowa spedycji?

Zgodnie z treścią art. 794 KC,  przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Spedytor może występować w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie.

Umowa spedycji należy do kategorii nazwanych umów prawa cywilnego i nie powinna być mylona z umową przewozu rzeczy lub osób. Charakterystyczną cechą każdej umowy spedycji jest duża liczba czynności, które obciążają spedytora (np. czynności załadunkowe, celne, transportowe).

Zleceniodawca w umowie spedycji

Jedną ze stron umowy spedycji jest zleceniodawca – podmiot, który zleca określoną czynność transportową spedytorowi. Podstawowym obowiązkiem każdego zleceniodawcy jest uiszczenie odpowiedniego wynagrodzenia, którego wartość i sposób zapłaty powinna być bardzo dokładnie uregulowana w treści zawartej umowy. W razie nieustalenia wysokości wynagrodzenia spedytora w umowie spedycji, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy, co jest zgodne z regulacją zawartą w treści art. 735 KC.

Do jednych z głównych obowiązków zleceniodawcy należy także prawidłowe określenie tego, czego żąda od spedytora. Kwestia ta powinna zostać jednoznacznie określona w umowie, tak, by w razie ewentualnych sporów strony zobowiązania wiedziały kto i w jakim zakresie był zobowiązany do podjęcia oznaczonych czynności.

Zgodnie z treścią art. 796 KC, jeżeli przepisy Kodeksu cywilnego w zakresie spedycji albo przepisy szczególne nie stanowią inaczej, do umowy spedycji stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia. W praktyce oznacza to, że zleceniodawca może podlegać pod regulację prawną stosowaną względem umów zlecenia. Zasadniczym obowiązkiem zleceniodawcy wynikającym z zawartej umowy jest obowiązek pokrycia wydatków spedytora związanych z należytym wykonaniem umowy, a także zwolnienia go z zaciągniętych w tym celu zobowiązań – może to nastąpić przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej, a także przez przejęcie długu.

Obowiązki zleceniodawcy względem spedytora

Zapłata wynagrodzenia oraz poprawne określenie zlecenia należą zatem do podstawowych obowiązków zleceniodawcy względem spedytora – tak naprawdę warunkują one poprawne wykonanie całej zawartej umowy. Pamiętajmy jednak, że zlecenie dla jego ważności nie wymaga formy pisemnej, jednakże dla uniknięcia nieporozumień i nieprawidłowości w jego realizacji zaleca się, by wystawione zostało lub potwierdzone w formie pisemnej. Spedytor nie jest odpowiedzialny za następstwa błędów i nieporozumień wynikłych w związku z otrzymaniem zlecenia ustnie lub telefonicznie.

Jeśli chodzi o kwestię prawidłowo oznaczonego zlecenia to w umowach spedycji możemy najczęściej odnaleźć zapis, iż zlecenie powinno zawierać wszystkie niezbędne informacje o przesyłce i o jej właściwościach, a w szczególności znaki i numery poszczególnych sztuk (opakowań), ich liczbę, ciężar, wymiary, kubaturę, ilość i rodzaj kontenerów, a także wskazywać, czy stanowiący przesyłkę towar znajduje się na liście towarów strategicznych, w tym podwójnego stosowania bądź zbrojeniowych, jak również określać zakres zlecanej usługi oraz wszelkie inne dane i dokumenty potrzebne dla prawidłowego wykonania zlecenia.

Zleceniodawca ma obowiązek udzielenia zlecenia kompletnego i prawidłowego. Zleceniodawcę obciążają konsekwencje zaistniałe wobec spedytora i osób trzecich w następstwie podania w zleceniu niedokładnych, niekompletnych i nieprawidłowych danych, przy czym odnosi się to również do danych zawartych w dokumentach, korespondencji oraz podanych na przesyłce informacji co do ilości, wagi, wymiarów i właściwości, a także wadliwego opakowania przesyłki itp., nawet wtedy, gdy niedokładność, niekompletność, względnie nieprawidłowość powstały bez jego winy.

Warto w tym miejscu podkreślić, że spedytor może uzależnić wykonanie zlecenia od wpłacenia przez zleceniodawcę zaliczki na poczet wydatków związanych z jego wykonaniem (np. frachty, opłaty portowe, celne, itp.). Spedytor może również uzależnić dalsze wykonanie zlecenia od natychmiastowego zwrotu dokonanych już wydatków. Przy dostawach sukcesywnych spedytor ma prawo do częściowego rozliczania należności. Jeżeli spedytor na zlecenie zleceniodawcy występuje w charakterze nadawcy lub odbiorcy i wysunięte zostaną wobec niego roszczenia (np. z tytułu awarii wspólnej lub z innych tytułów), za które z mocy prawa odpowiada nadawca lub odbiorca, zleceniodawca ma obowiązek zabezpieczenia i ochrony spedytora przed wynikającymi stąd konsekwencjami. Jeżeli spedytor w trakcie wykonywania zlecenia wykłada własne fundusze, ma on prawo do prowizji wykładowej od wyłożonej sumy. Jeżeli wysokość prowizji nie jest określona taryfą lub umową z klientem, obowiązuje prowizja w wysokości aktualnie obowiązującej stopy odsetek ustawowych.