Koronawirus a zawieszenie wykonywania umowy

Epidemia, pandemia, lockdown gospodarki – były to i są nadal wydarzenia, które zaskoczyły wszystkich, w tym przedsiębiorców, niezależnie od wielkości firmy. Zdarzenia te, w sposób istotny, wpłynęły na kondycję finansową przedsiębiorców, a w szczególności na ich płynność finansową.

Brak, czy tylko zmniejszenie przychodów w jednej firmie, bezpośrednio przekłada się na wierzycieli (dostawców, właścicieli nieruchomości od których firma wynajmuje biuro, banki kredytujące firmę itp.).

Wielu naszych klientów zwraca się do nas z pytaniem – czy w takiej sytuacji złożenie jednostronnego oświadczenia, że z powodu „koronawirusa” przestają płacić – przestają realizować zawarte umowy – jest skuteczne?

Siła wyższa

Siła wyższa nie jest ustawowo zdefiniowana. Przyjmuje się, że jest to zdarzenie zewnętrzne, któremu nie można było się przeciwstawić oraz któremu nie można było zapobiec przy dołożeniu należytej staranności.

Za przejaw siły wyższej uznaje się m.in. epidemie, jednak w polskim prawie nie ma bezpośrednich regulacji dotyczących uprawnienia do zawieszenia wykonywania umowy na skutek wystąpienia siły wyższej.

W naszym porządku prawnym odpowiedzialność za naruszenie postanowień umowy oparta jest na zasadzie winy. Zgodnie z art. 471 k.c. dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Dłużnik, aby nie ponosić odpowiedzialności, musi wykazać, że pomimo dołożenia należytej staranności nie wykonał należycie swojego zobowiązania, lub nie wykonywał go w ogóle na skutek konkretnych następstw wywołanych siłą wyższą – w tym przypadku pandemią koronawirusa.

W praktyce oznacza to, że dłużnik w ewentualnym postępowaniu sądowym, będzie zobligowany to tego, aby udowodnić  wpływ pandemii na niemożność wywiązania się z postanowień zawartej umowy.

Podsumowanie

Odpowiedź na zadane na wstępie pytanie jest jedna – nie.

Zawieszenie płatności może nastąpić jedynie w drodze porozumienia z drugą stroną. Jednostronne oświadczenie, że z powodu pandemii koronawirusa nie będziesz realizować umowy jest działaniem niezgodnym z jej postanowieniami (chyba, że taka możliwość została przewidziana w treści umowy).

Pandemia koronawirusa może być uznana za okoliczność wyłączającą winę w niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu umowy, jednakże musi się odnosić do konkretnej sytuacji oraz koniecznym jest szczegółowe wykazanie rzeczywistego wpływu pandemii na niemożność realizowania danej umowy – wymaga to szczegółowej analizy konkretnego przypadku.