Kara umowna – o co w tym chodzi?

Przepisy, a właściwie przepis prawa, który wprowadza karę umowną do naszego porządku prawnego, jest mocno minimalistyczny. Art. 483 kodeksu cywilnego brzmi: Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Praktyczne posługiwanie, obsługiwanie, atakowanie i bronienie przed karą umowną to jednak temat tyleż pojemny, co niemal całkowicie regulowany poprzez praktykę, orzecznictwo i prawniczych opiniotwórców.

Zastosowanie kary umownej

Jak rzeczono powyżej, kara umowna ma zabezpieczać przed szkodą wyrządzoną przez nierzetelność drugiej strony umowy.

No tak, ale mamy przecież uniwersalną instytucję odszkodowania, po co więc nam kara umowna?

Odpowiedź jest prosta – odszkodowanie da się wyegzekwować od drugiej strony tylko jeżeli udowodni się szkodę majątkową (oraz ciąg przyczynowo skutkowy z działaniem lub zaniechaniem drugiej strony) co do grosza. Proste?

To udowodnijcie precyzyjnie jaką dokładnie kwotę straciliście w wyniku utraty możliwości przyszłej współpracy z gigantem w Waszej branży przez to, że Wasz podwykonawca (druga strona umowy) nie wywiązał się ze swojego zobowiązania.

Kara umowna nie wymaga udowadniania co do wysokości – jest ona zapisana wprost w umowie. Należy jednie wykazać, że zaszły zdarzenia, ponownie, opisane w umowie, które uprawniają do jej dochodzenia. To często wielce ułatwia sprawę.

Oczywiście kwestia konkretnej wysokości kary umownej jaka przysługuje w konkretnej sytuacji jest złożona (tzw. miarkowanie kary przez sąd ze względu na częściowe wykonanie zobowiązania lub zasady współżycia społecznego), jednak to pozostaje poza zakresem tego opracowania.

Kara umowna od jakich świadczeń?

Kara umowna, co wyraźnie stanowi przepis, przysługuje tylko od niewykonania/nienależytego wykonania świadczenia niepieniężnego.

Oznacza to, że nie można zastrzec kary umownej za np. opóźnienie w zapłacie za wystawioną fakturę VAT. Sankcje za tego typu przewiny są regulowane bezpośrednio w przepisach powszechnie obowiązującego prawa – odsetki za opóźnienie czy też zryczałtowane kwoty przysługujące na mocy ustawy przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

Jak zapisać karę umowną w umowie?

Odpowiednie konstruowanie postanowień wprowadzających karę umowną to wcale nie taka łatwa sztuka.

Zwracam uwagę na jedną zasadę, na której często „wykładają” się nawet profesjonalnie prowadzone przedsiębiorstwa. Jeżeli nie ujęto tej możliwości wprost w umowie, to poza karą umowną za niewykonanie/nienależyte wykonanie zobowiązania możesz żądać jedynie kary umownej … i nic ponad nią.

Wyobraź sobie, że druga strona umowy powoduje, że Twój biznes momentalnie tonie, a straty liczą 6 (albo więcej) zer. Jeżeli nie przewidziałeś wyraźnie możliwości dochodzenia odszkodowania ponad zastrzeżoną karę umowną to nic więcej Ci nie przysługuje.