Odpowiedzialność członków zarządu za nieopłacone przez spółkę podatki i składki ZUS

Pisaliśmy już o odpowiedzialność członków zarządu spółki z.o.o. za zobowiązania cywilnoprawne spółki uregulowanej w art. 299 k.s.h. Przypomnimy tylko, że tego rodzaju odpowiedzialność może powstać jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna – w takie sytuacji członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki z o.o. jeżeli nie zaistniały przewidziane prawem okoliczności uwalniające członka zarządu spółki z o.o. od odpowiedzialności.

Podobna regulacja znajduje się w przepisach Ordynacji podatkowej regulujących odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania publicznoprawne spółek handlowych.

Odpowiedzialność za zaległości podatkowe uregulowana została w art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa.

Przepis ten stanowi, że jeżeli egzekucja zaległości podatkowych z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna za zaległości odpowiadają solidarnie, całym swoim majątkiem członkowie zarządu zadłużonej spółki.

Tego rodzaju odpowiedzialność ponoszą członkowie zarządu następujących rodzajów spółek:

• spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
• spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji,
• prostej spółki akcyjnej,
• prostej spółki akcyjnej w organizacji,
• spółki akcyjnej
• spółki akcyjnej w organizacji

Co ważne jeżeli spółka w organizacji nie posiada zarządu za zaległości podatkowe spółki odpowiada jej pełnomocnik albo odpowiadają wspólnicy, jeżeli pełnomocnik nie został powołany.

Odpowiedzialność ponosi również były członek zarządu oraz były pełnomocnik lub wspólnik spółki w organizacji.

Zakres odpowiedzialności członka zarządu

Odpowiedzialność członka zarządu lub byłego członka zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a  Ordynacji podatkowej powstałe w czasie pełnienia przez daną osobę obowiązków członka zarządu.

Oznacza to, że członek zarządu odpowiada za trzy główne kategorie zobowiązań:

1. za nieterminowo opłacone lub nieopłacone podatki mimo ziszczenia się okoliczności na podstawie, których powstało zobowiązanie podatkowe
2. za uprzednio zwrócone przez organ podatkowy lub zaliczone na poczet zaległości podatkowych oraz odsetek za zwłokę albo bieżących zobowiązań podatkowych, wraz z oprocentowaniem:
   • nadpłaty lub zwroty podatku wykazane nienależnie lub w wysokości większej od należnej, ujęte w deklaracji lub we wniosku o zwrot podatku w rozumieniu przepisów rozdziału 7b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych lub rozdziału 6a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych;
   • nadpłaty lub zwroty podatku:
     • określone lub stwierdzone w decyzji, która następnie została uchylona, zmieniona lub stwierdzono jej nieważność albo stwierdzono jej wygaśnięcie,
     • stwierdzone na wniosek w trybie art. 75 § 4 albo przepisów rozdziału 7b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych lub rozdziału 6a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, w zakresie wynikającym z tego wniosku, nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
     • wykazane dodatkowo, w korekcie deklaracji dokonanej w trybie art. 274, nienależnie lub w wysokości większej od należnej.
   • wynagrodzenie płatników lub inkasentów pobrane nienależnie lub w wysokości większej od należnej, które traktuje się jako zaległość podatkową.

W jaki sposób członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności?

Członek zarządu spółki kapitałowej może uwolnić się od odpowiedzialności za zaległości podatkowe, jeżeli:

1. wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2020 r. poz. 814) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne albo
2. niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy albo
3. wskaże mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowe spółki w znacznej części.

Warto mieć na uwadze, że analogicznie jak za zobowiązania podatkowe członkowie zarządu odpowiadają za nieopłacone składki ZUS, bowiem zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio m.in. art. 116 Ordynacji podatkowej.

Przeprowadzona analiza jednoznacznie wskazuje, że mimo pewnych podobieństw odpowiedzialność osób sprawujących funkcje w zarządzie spółek za należności publicznoprawne obejmuje szerszą kategorię podmiotów niż w zobowiązaniach cywilnoprawnych.